Yvonne Voorhorst is getrouwd en heeft twee jonge kinderen. Ze woont in de wijk Osseveld-Oost. Ze werkt bij de Volksbank. Een bewuste keuze, want die bank had als eerste bank ter wereld een klimaatdoelstelling. In 2030 wil de Volksbank een volledig klimaatneutrale bank zijn. Haar man werkt bij NRG; een bedrijf dat zich onder andere bezighoudt met nucleaire medicijnen en onderzoek en advies over veilige kernenergie.
“Duurzaamheid is voor mij belangrijk. Ik werk daarom ook bij een werkgever gaan werken die hiermee bezig is. Mijn man komt uit Groningen en ik heb daar zelf ook gestudeerd. We weten dus welke gevolgen de aardbevingen hebben in dat gebied. Ook onze kinderen maken dat we hier mee bezig zijn. Door hen zijn we ons nog meer gaan afvragen wat we zelf kunnen doen om ons steentje bij te dragen.”
Maar Yvonne kent ook de bezwaren en moeilijkheden. “In ons huis hebben we niet veel gedaan, omdat we wisten dat we hier niet heel lang wilden wonen. We hebben pas een nieuw huis gekocht. Dat is een vrij nieuw huis, dus eigenlijk is veel al goed. Toch kijken we naar wat we nog meer kunnen doen. Dan kom je in de wondere wereld van bijvoorbeeld isolatie. Ik vind het allemaal nog best wel ingewikkeld en het is veel uitzoekwerk. Want wat is nou echt duurzaam?”
Yvonne doet daarbij uitgebreid onderzoek. “In de media hoor en lees je veel, maar soms is dat ook de halve waarheid. Het zijn vaak meningen van mensen die er belang bij hebben. Ook voor isolatie is het lastig in te schatten wat nou echt goed is. Elk bedrijf prijst natuurlijk zijn eigen werkwijze en materiaal aan. En dan heb je al snel te weinig technische kennis om te weten wat nou waar is en wat niet.”
‘Van het gas’ af is voorlopig nog niet aan de orde in het nieuwe huis. Straks komt er één aanpak voor de hele wijk. Het zou zonde zijn als wij nu al heel veel gaan investeren in bijvoorbeeld een warmtepomp. Ook zijn er zoveel verschillende soorten van duurzame warmte en is er vaak nog veel onduidelijk over wat goed werkt en wat niet.”
Yvonne is lid van de Tafel van 15; een groep inwoners die meedenkt over de warmtevisie van de gemeente. “Het is een feit dat we op een gegeven moment van het gas af moeten.. In de Tafel van 15 mochten we meedenken in de plannen en hoe je die het beste kunt communiceren met inwoners. In de Tafel van 15 zitten heel verschillende mensen. Mensen met een nieuw of oud huis, jong of al meer op leeftijd, met veel of weinig te besteden.”
Dat laatste gaat in de transitie een rol spelen, verwacht Yvonne. “De maatregelen die je thuis moet nemen om aardgasvrij te wonen zij best heftig. Als je weinig geld hebt, kun je die maatregelen misschien niet zelf betalen. Het gemiddelde spaarbedrag van Nederlanders tussen de 25 en 55 jaar ligt tussen de 6.000 en 15.000 euro. Omdat de meeste mensen ook iets wegleggen voor onvoorziene omstandigheden, houden weinig Nederlanders spaargeld over voor verduurzaming. Moeten we die mensen dan dwingen schulden te maken? Of kan de gemeente daar iets in doen?”
Geld is niet het enige probleem, verwacht Yvonne. “We zullen ook echt anders moeten gaan denken. Veel mensen hebben waarschijnlijk geen zin om van het gas af te gaan, of zien het als iets dat je vrijwillig kunt doen.” Ook hier dacht de Tafel van 15 over mee. Zo bracht ze bijvoorbeeld in dat ‘aardgasvrij’ misschien niet de beste term is. “Dan klinkt het alsof je iets verliest. ‘Duurzaam verwarmen’ klinkt beter.”
“We moeten mensen er echt bewust van maken dat dit nodig is. Het helpt als het straks standaard is om duurzaam te verwarmen; dat je het steeds meer om je heen ziet. En dat het leuk wordt, bijvoorbeeld doordat je aan metertjes kunt zien wat er gebeurt.” En er is ook een rol voor de gemeente weggelegd. “Je moet als gemeente wel het goede voorbeeld geven en de eerste stap zetten. Je kunt niet van anderen vragen om zonnepanelen te nemen en van het gas af te gaan als je dat zelf niet doet.”
“Het is goed om een doel te stellen,” vindt Yvonne, “maar ik zou verbaasd zijn als in 2050 de hele gemeente duurzaam verwarmd wordt. Het is een ambitieus doel, soms is het goed om niet het wiel uit te willen vinden en even af te wachten. Maar dat kan ook weer niet elke gemeente zeggen natuurlijk. Zo’n doel helpt wel om te beginnen. Als je zegt dat we het in 2100 willen halen, begint er nog niemand. Nu kom je al in een flow en ga je stappen zetten.”
In het begin zal het langzaam gaan, verwacht Yvonne. “Maar als je op een gegeven moment meer weet en standaard keuzes krijgt, zal dat een versnellend effect hebben.” Toch ziet Yvonne ook nog wel hobbels in het proces. “De gemeente pakt het wijk voor wijk aan, dat lijkt me een goede aanpak. Maar er is ook nog veel onduidelijk en onzeker. Wat als later blijkt dat in de eerste wijken een andere aanpak toch beter was geweest? En hoe ga je om met de mensen die echt niet willen? Kun je daar als gemeente snel op handelen?”
Yvonne kijkt ook verder dan de gemeente Apeldoorn. “Het is een mooi streven om als gemeente duurzaam te willen zijn, het past ook bij een groene stad als Apeldoorn. Maar wat als bijvoorbeeld windmolens op zee of kernenergie effectiever blijken te zijn? Moeten we dan hier ook volop inzetten op windmolens op land? Klimaat is iets wat we op nationaal niveau en ook op Europees niveau moeten oppakken. Want als één gemeente het goed doet maar de rest niet, heb je daar uiteindelijk ook niks aan.”